گالوانیزه کردن (Galvanization)
به فرآیند پوشش دهی بر روی آهن و فولاد با روکش روی به دلیل محافظت در برابر خوردگی و زنگ زدن گالوانیزه می گویند. گالوانیزه کردن آهن از سال 1837 میلادی به صورت همزمان در فرانسه و انگلستان شروع شد. در این روش با غوطه ور سازی ورق آهن با روی این عمل انجام می گیرد. تمام ورقه های فولادی را با روی آبکاری می کنند. به این آبکاری گالوانیزه می گویند. در ادامه بیتر در مورد ورق کالوانیزه صحبت خواهیم کرد.
روش غوطه وری گرم
بهترین روش برای گالوانیزه کردن آهن روش پوشش دهی غوطه ور کردن گرم می باشد. این روش در بسیاری از کارخانه های فولاد انجام م گیرد. در این روش قطعات فولاد یا آهن را تمیز می کنند و بعد در داخل سطح مذاب غوطه ور می کنند.
در این روش یک پوشش ضخیم از جنس روی بر فلز قرار می گیرد. این پوشش به صورت بلوری روی سطح فولاد را می گیرد.
در طول فرایند یک ساختار چندلایه از آلیاژ روی و فولاد بین پوشش روی و فولاد شکل می گیرد. این لایه ممکن است شکننده باشد و در صورت خم کردن ورق گالوانیزه باید دقت کرد که پوسته پوسته نشود.
روش کشش گرمایی
در این روش ورقه های آهنی را در یک فضای بدون هوا قرار می دهند که دارای گرد و غبار فاز و روی و شن و ماسه در دمای 500 درجه سانتیگراد است. وقتی دما در آن فضا بالا می رود غبار به چرخش در آمده و بر روی فلز می چسبد.در این روش پوشش روی مطابق با شکل فلز و به صورت یکنواخت بر روی سطح ایجاد می شود. این روش بیشتر برای قطعات کوچک استفاده می شود.
کاربرد گالوانیزه سرد
روش گالوانیزه سرد بیشتر برای پوشش دهی فلزاتی که مصارف بهداشتی دارند یا ورق و لوله هایی با ضخامت کم و قطعات فلزی ریز استفاده می شود. همچنین در صنایع ساخت خودرو ،پیچ و مهره و قطعه سازی نیز کاربرد دارد.
روش اسپری حرارتی
فلز روی با حرارت دیدن به سطح فولاد اسپری می شود قبل از شروع فرایند سطح فلز باید با استفاده از انفجار ماسه به صورت کامل تمیز و آماده شود. از مزیت های این روش ایجاد پوشش تا ضخامت 250 میکرو متر است که میتواند یک فلز را به یک ورق گالوانیزه تبدیل کند.
کاربردهای قطعات گالوانیزه
• برای ساخن درب و پنجره های فلزی
• برای تزئین دیوار و برآمدگی های
• برای پوشاندن سقف
• ورق های گالوانیزه باعث مقاومت بیشتر فلزمی شود
• برای پوشش قطعات وسایل خانگی مثل یخچال که جلوگیری شود از خوردگی
مقاومت ورق های گالوانیزه در برابر خوردگی
دلیل اصلی گالوانیزه کردن قطعاتی آهنی و فولادی جوگیری از خوردگی آنهاست چون خطر زنگ زدگی آهن در محیط های مختلف زیاد است. میزان مقاومتی که گالوانیزه کردن به فلز می دهد بستگی به ضخامت و نوع پوشش ایجاد شده دارد.
پوشش از جنس روی در فرایند گالوانیزه ممکن است در محیط های اسیدی و یا قلیایی قوی دچار آشب شود.
پوشش فلز روی قرار گرفته در آهن و فولاد گالوانیزه در مواجهه با اتمسفر و تحت تاثیر آب باران، یک کربنات طبیعی روی سطح فلز ایجاد می کند که از خوردگی محافظت می کند. با این حال، این پوشش به اندازه کافی ضخیم نیست و ممکن است در بلند مدت نتواند از خوردگی فلز جلوگیری کند. قرار گرفتن در محیط های کربنات را به سولفات روی تبدیل می کند که محلول در آب است و با آب باران شسته می شود.
پوشش گالوانیزه از خوردگی های شیمیایی حاصل قرار گرفتن فلز در معرض بتن، سرب، قلع و آلومینیوم است اما در برابر گچ و سیمان و باران های اسیدی مقاومت ضعیفی دارد.
برای جلوگیری از خورده شدن لایه زینک قرار گرفته روی ورق های گالوانیزه باید از تماس آن با مس یا آهن خالص جلوگیری کرد.
استفاده از یک پوشش محافظ مانند رنگ به آهن و فولاد گالوانیزه مشکلات مربوط به خوردگی پوشش روی را کاهش می دهد.